دنیا قدیم چگونه از لحاظ فکری به دنیا جدید بدل شد؟
به گزارش وبلاگ مزدا 93، مترجم کتاب تاریخ اجتماعی معرفت نوشت: امیدوارم انتشار تاریخ اجتماعی معرفت؛ از گوتنبرگ تا دیدرو به ما یاری کند دریابیم دنیا قدیم چگونه از لحاظ فکری به دنیا جدید بدل شد.
به گزارش وبلاگ مزدا 93 به نقل از مهر، به تازگی کتاب تاریخ اجتماعی معرفت؛ از گوتنبرگ تا دیدرو نوشته پیتر برک با ترجمه یاسر خوشنویس به همت نشر کرگدن منتشر شد.
یاسر خوشنویس در یادداشتی با عنوان چرا تاریخ اجتماعی معرفت را ترجمه کردم، به دلایل ترجمه این اثر پرداخته است: دنیا جدیدی که ما ایرانیان طی دویست سال گذشته با آن روبرو شده ایم، از قرن های پانزدهم و شانزدهم میلادی آغاز به شکل گیری کرد. مجموعه ای متنوع از دیدگاه ها و افکار درباره چیستی انسان و جایگاهش در دنیا، شیوه های جدیدی برای حکمرانی و طیف وسیعی از تکنولوژی ها و شیوه های جدید صنعت گری، تجارت و تعامل اجتماعی در این تحولات دخیل بودند.
پیتر برک در کتاب تاریخ اجتماعی معرف از گوتنبرگ تا دیدرو بر نیمه قرن شانزدهم یعنی زمان ابداع ماشین چاپ با حروف جابه جایی پذیر تا انتشار دایره المعارف علوم، فنون و پیشه ها در میانه قرن هجدهم متمرکز خوانده می گردد، هم پوشانی دارد.
برک سعی می نماید از شیوه های درک و چهارچوب بندی معرفت که با آنها خو گرفته ایم، فاصله بگیرد و نحوه پدید آمدن همین شیوه ها را مطالعه کند. در همین راستا است که به قول او آنچه آشناست، غریبه و آنچه طبیعی است، دلبخواهی به نظر می رسد.
رویکرد برک در این مطالعه تاریخی از کارهای اجرا شده در جامعه شناسی معرفت متأثر است؛ وی خود به ملهم بودن کتاب از آثار دورکیم، وبر، فوکو و بوردیو اشاره می نماید.
فصل اول کتاب را می توان مروری موجز و درخشان درباره ظهور جامعه شناسی معرفت و تحولات آن دانست. در این گشت وگذار تاریخی، برک شیوه های کسب، انتقال، انتشار و سازماندهی معرفت را در دوره مذکور آنالیز می نماید.
آنچه در این میان اهمیت دارد آن است که مقصود از معرفت در اینجا علم در معنای فنی آن نیست و حتی آنچه امروزه صادق می دانیم نیز نیست. بنابراین، در فصول مختلف کتاب به معرفت دولتهای اروپایی درباره کشورهای دیگر و درباره مردمشان، به معرفتی که از اَشکال مختلف جاسوسی حاصل می شد و به معرفت درباره امور جادویی اشاره می گردد. موضوع کتاب هر آن چیزی است که مردم در اروپای دوره مدرن آغازین معرفت به شمار می آوردند.
اطلاع ما ایرانیان از این دوره نسبتاً محدود است. با این حال، در همین دوره بود که دنیا جدیدی که می شناسیم آغاز به شکل دریافت کرد. مجموعه وسیعی از نهادها (مانند بورس سهام)، مشاغل (مانند روزنامه نگاری)، قوانین مانند (قانون حق رونوشت برداری) و دانشها (مانند آمار و اقتصاد) در این دوره پدید آمدند که راه را برای ظهور دنیا مدرن چه از نظر فکری، چه از نظر اجتماعی و چه از نظر صنعتی گگرددند.
ما ایرانیان در زمانی که این تغییرات پدید می آمد، تقریباً به طور کامل از آنها بی اطلاع بودیم و تنها در اوایل قرن نوزدهم بود که متوجه شدیم تغییرات گسترده ای در اروپا روی داده است، اما از آن پس هم بیشتر متوجه ثمرات ملموس این تحولات از کشتی بخار و راه آهن گرفته تا دیوان سالاری مدرن و همچنین، متوجه تغییرات پیاپی آنها بودیم و کمتر به این موضوع پرداخته ایم که چه تحولاتی در اروپا روی داد که این خروجی ها محصولات آن بودند.
تا هنگامی که در این باره چندان اطلاع و ارزیابی نداشته باشیم، موضع گیری ما درباره دنیا مدرن چه از جنس خواستن مشتاقانه آن باشد چه از جنس رویگردانی از آن، نسنجیده و ساده انگارانه به نظر می رسد. به همین دلیل در سالهای اخیر، درگیر مطالعه درباره دنیا مدرن آغازین بوده ام و پیش از این نیز کتاب انقلاب علمی نوشته استیون شیپن را ترجمه نموده ام که انتشارات کرگدن آن را به چاپ رسانده است.
کتاب حاضر را می توان تکمیل کننده اثر شیپن در زمینه معرفت در دوره مدرن آغازین دانست. امیدوارم انتشار این کتاب به ما یاری کند دریابیم دنیا قدیم چگونه از لحاظ فکری به دنیا جدید بدل شد.
منبع: همشهری آنلاین