عملکرد روده باریک
به گزارش وبلاگ مزدا 93، عملکرد روده باریک یا روده کوچک به طور عمده شامل هضم و جذب مواد غذایی خورده شده، می باشد. غذا از طریق معده وارد روده باریک شده بطوریکه در آنجا مواد غذایی جذب می شوند و مواد هضم نشده به روده بزرگ فرستاده
مترجم: رزیتا ملکی زاده
منبع:راسخون
عملکرد روده باریک یا روده کوچک به طور عمده شامل هضم و جذب مواد غذایی خورده شده، می باشد. غذا از طریق معده وارد روده باریک شده بطوریکه در آنجا مواد غذایی جذب می شوند و مواد هضم نشده به روده بزرگ فرستاده می گردند. این مقاله عملکرد اولیه روده باریک را مورد بررسی قرار داده است.
روده بخشی از دستگاه گوارش است که بین معده و مقعد واقع شده است. روده از دو بخش تشکیل شده است: روده باریک و روده بزرگ. از آنجا که این مقاله به شرح و بسط عملکرد روده باریک می پردازد، از این رو کانون توجه را تنها به آن اختصاص خواهیم داد.
آناتومی روده باریک
روده باریک از معده به ابتدای روده بزرگ کشیده شده است. و بیش از 6 متر (20 فوت) طول داشته و در بخش مرکزی حفره شکمی حلقه می گردد. با این حال، با وجود طول 6 متری آن، بخش سطحی یا رویی روده باریک برای جذب تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن کافی نیست، به این دلیل که پهنای آن ناچیز می باشد. بنابراین، ویژگی هایی از هزاران چین خوردگی بسیار ریز روده باریک است که قابلیت جذب بخش سطحی را افزایش می دهد.دیواره های داخلی روده باریک (ژژنوم یا تهی روده jejunum) از دو نوع چین خوردگی بنام چینهای حلقوی (plicae circulares.) و چین های طولی یا افقی بنام روگا (rugae) تشکیل شده است. روگا اجازه می دهد که بافت اضافی برای روده باریک به هنگام نیاز منقبض و متورم گردد. چینهای حلقوی از سوی دیگر دارای ساختار ثابتی هستند که در دیواره روده واقع شده و مجدداً متشکل از دو ساختار به نام ویلی یا پرز (villi) و میکروویلی یا پرز کوچک (microvilli) می باشند. این دو ساختار برآمدگی های برگ مانندی هستند که با یکدیگر همکاری کرده تا ناحیه سطحی را جهت عمل جذب به بالاترین سطح برسانند. رگ های خونی موجود در پرز مسئول حمل مواد مغذی جذب شده از طریق سلولهای سطحی می باشند. پوشش داخلی روده باریک، بنام مخاط ویژگی های سه نوع سلول: سلولهای اپی تلیال، سلولهای غدد درون ریز و سلولهای ترشحی را نشان می دهد.
علاوه بر این، طول 6 متری روده باریک به سه ناحیه مجزا تقسیم می گردد: دوازهه یا اثنی عشر (به طول 25 سانتی متر)، ژژنوم (به طول 5ر2 متر) و ایلیوم (به طول 5ر3 متر). با این حال، تفاوت در ساختار تشریحی خیلی مشهود نیست، به این دلیل که تفاوتهای ساختاری بسیار ناچیز و کوچک می باشند. با این وجود، هر بخش با یک عملکرد خاص همراه می باشد.
عملکرد روده باریک چگونه است؟
هنگامی که صحبت از عملکرد اصلی روده باریک به میان می آید، بایستی گفت قسمتی است که در آن بیشترین بخش هضم رخ می دهد. روده بزرگ بیشتر مسئول جذب آب و دفع مواد زائد جامد می باشد، بنابراین، بیشتر با این توده و دفع آن از بدن سر و کار دارد. از آنجا که، روده بزرگ به این مواد حجیم زائد می پردازد، کوتاه تر و پهن تر می باشد، در حالی که پهنای کم روده باریک با فرایند جذب و هضم انجام شده، همخوان می باشد. غذای خورده شده از طریق دهان وارد معده شده و اجازه می یابد از طریق عضله ای بنام اسفنکتر پیلور به درون دوازدهه وارد گردد. مواد غذایی هضم شده، آنگاه از طریق روده کوچک از طریق فرآیندی عضلانی ـ موجی بنام حرکت دودی یا پریستالسیس (peristalsis) با فشار به جلو رانده می گردد.هضم
بیشتر عمل هضم شیمیایی در روده باریک (قسمت اثنی عشر) انجام می گردد. در واقع، اثنی عشر تنها مسئول هضم غذا و نه جذب آن است. پانکراس یا لوزالمعده آنزیم های گوارشی ترشح می کند که از طریق مجرای لوزالمعده وارد روده باریک می شوند. علاوه بر این، پانکراس همچنین تحت تأثیر هورمون سکرتین با انتشار بی کربنات به روده باریک، اسیدهای زیان آوری که از معده وارد شده اند را خنثی می سازد. اصلی ترین گروه های مواد مغذی که تحت عمل هضم در روده باریک قرار می گیرند، کربوهیدرات ها، پروتئین ها و لیپیدها می باشند.در روده باریک، کربوهیدرات ها به قند ساده تر (مونوساکارید گلوکز) شکسته می شوند. به نام مثال، کربوهیدراتها از طریق آنزیم آمیلاز پانکراس از الیگوساکاریدها به مونوساکاریدها تجزیه می شوند و پس از آن دو آنزیم دیگر دگستریناس dextrinase و گلوکوآمیلاز glucoamylase آنها را بیشتر در هم می شکنند.
کیسه صفرا همچنین با ترشح صفرا به دوازدهه، مسئول تجزیه چربیهای خوراکی به همراه لیپاز پانکراس می باشد. صفرا مولکول های چربی را فراگرفته و توده هایی تحت نام میسل ها (micelles) را تشکیل می دهند، که اکنون می توانند از طریق سلولهای پوششی روده کوچک جذب شوند.
پروتئینها و پپتیدها، از سوی دیگر، به اسیدهای آمینه شکسته می شوند. تخریب پروتئین در معده آغاز می گردد و همچنان در روده کوچک ادامه می یابد. آنزیمهای پروتئولیتیک که از لوزالمعده ترشح می شوند، پپتیدها را به پپتیدهای کوچکتر تجزیه می کنند. علاوه بر این، آنزیم لبه برسی لوزالمعده (pancreatic brush border enzyme) بنام کربوکسی پپتیداز (carboxypeptidase) هر دفعه یک اسید آمینه را در هم می شکند. لیپاز پانکراس، تری گلیسیرید را به مونوگلیسرید تبدیل کرده و اسیدهای چرب آزاد می سازد.
جذب
به محض اینکه غذا هضم شد، آماده انتقال به عروق خونی واقع در دیواره های روده، از طریق فرایندی بنام انتشار (diffusion) می گردد. انتشار فعال، غیر فعال و تسهیل شده مواد مغذی (از جمله ویتامین ها و مواد معدنی) در روده باریک رخ می دهد. علاوه بر این، پوشش مخاطی در دیواره های روده ای به چین های حلقوی و روگا این ویژگی را می بخشند تا حد امکان حداکثر جذب را از غذایی که از طریق روده باریک منتقل شده، انجام دهند.مواد مغذی جذب شده سپس به اندام های مختلف بدن از طریق رگ های خونی حمل می شوند که در آن، جهت ساخت پروتئین و دیگر مواد مورد نیاز بدن مورد استفاده قرار می گیرند. این فرایند به عنون فرایند جذب شناخته شده است. بسیاری از مواد مغذی از طریق ژژونوم روده باریک جذب می شوند و مواد مغذی که از طریق ژژونوم جذب نمی شوند، توسیط ایلیوم جذب می گردند. غذای هضم نشده به جای مانده به قسمت بعدی دستگاه گوارش یعنی روده بزرگ منتقل می شوند.
عملکرد روده باریک کاملاً پیچیده و جالب است. فرایندی که در بالا ذکر شد، تنها خلاصه ای است از تمام کارهایی که 6 فوت (183 سانتی متر) لوله بهم پیچیده در حفره شکمی ما انجام می دهد. روده باریک قسمت بسیار مهمی از بدن ما بوده و نارسایی و نقص آن می تواند به بیماری هایی همچون بیماری کرون، کرم های نواری، سندرم روده تحریک پذیر، مدفوع سبز و یبوست منجر گردد.
/ج
منبع: راسخون