یکی از بزرگ ترین بازگشت های حیات وحش ، احیای شگفت انگیز سایگا آنتلوپ و سایر گونه های در خطر انقراض در سال 2024
به گزارش وبلاگ مزدا 93، طبیعت همیشه با چالش های بزرگی روبه رو بوده. از تخریب زیستگاه ها گرفته تا شکار بی رویه، بسیاری از گونه های جانوری به آستانه انقراض رسیده اند. با این حال، پروژه های حفاظتی در سراسر دنیا نشان داده اند که با اراده و کوشش، می توان گاهی تعادل طبیعی را بازگرداند. یکی از این داستان های پیروز، بازگشت شگفت انگیز سایگا آنتلوپ (Saiga Antelope) است که زمانی در خطر انقراض شدید قرار داشت.
سایگا آنتلوپ، با بینی منحصربه فرد و خمیده خود که بیشتر شبیه به موجودات خیالی به نظر می رسد، از 40 هزار رأس به 2.8 میلیون رأس طی 20 سال گذشته افزایش یافته است. این موفقیت چشمگیر نتیجه اجرای پروژه احیای زیست بوم آلتیِن دالا (Altyn Dala Conservation Initiative) در قزاقستان است که جایزه معتبر Earthshot 2024 را به دست آورده است.
این پروژه نه تنها سایگا آنتلوپ را از آستانه نابودی نجات داده است، بلکه باعث احیای زیستگاه هایی به مساحت 75 میلیون هکتار از مراتع، تالاب ها و بیابان ها شده است. این منطقه ها اکنون به پناهگاهی برای گونه های دیگر از جمله عقاب های استپی (Steppe Eagles)، پرندگان لاپ وینگ اجتماعی (Sociable Lapwings)، کلن (Kulan - Wild Ass) و اسب پرزوالسکی (Przewalskis Horse) تبدیل شده اند.
سایگا آنتلوپ - نگهبان زیست بوم استپ ها
سایگا آنتلوپ فقط یک گونه زیبا و عجیب نیست؛ این حیوان به عنوان یک گونه کلیدی (Keystone Species) شناخته می گردد که نقشی حیاتی در حفظ تعادل زیست بوم ایفا می نماید. چراکه چرای این آنتلوپ باعث کنترل رشد گیاهان می گردد و بقای گونه های دیگر را نیز تضمین می نماید.
این موفقیت نشان می دهد که وقتی حفاظت از محیط زیست به طور هماهنگ انجام گردد، می تواند زنجیره ای از بهبودها را ایجاد کند که به نفع کل زیست بوم خواهد بود. این پروژه نمادی از امید به آینده ای پایدارتر است.
پروژه های حفاظتی دیگر - نجات جانورانی در خطر انقراض
علاوه بر احیای سایگا آنتلوپ، کوشش های حفاظتی در سراسر جهان باعث احیای گونه های نادر دیگری شده است که زمانی در خطر نابودی بودند. در ادامه، چند نمونه از این دستاوردهای مهم آنالیز شده اند.
1. عنکبوت قایقران تالابی - Fen Raft Spider
عنکبوت قایقران تالابی، که بزرگ ترین عنکبوت در بریتانیا محسوب می گردد، یکی از نادرترین گونه های این کشور است. این عنکبوت های نیمه آبی به تالاب ها و منطقه ها مرطوب احتیاج دارند، اما تخریب زیستگاه های طبیعی آن ها را به مرز نابودی کشانده بود.
در سال 2012، پروژه حفاظت از این گونه در منطقه نورفولک (Norfolk) شروع شد. با مدیریت صحیح تالاب ها و معرفی جمعیت های نو به زیستگاه های مناسب، تعداد این عنکبوت ها به 3,750 ماده بالغ افزایش یافته است. این موفقیت نمونه ای از اهمیت بازسازی زیستگاه های طبیعی برای احیای گونه های در خطر انقراض است.
2. بازگشت قاشقک ها - Spoonbills
قاشقک ها، پرندگانی با منقارهای قاشقی شکل که برای تغذیه در آب های کم عمق فرو می روند، در قرن هفدهم به طور کامل از بریتانیا ناپدید شدند. این پرندگان به علت شکار بی رویه و تخریب تالاب ها منقرض شده بودند.
اما با احیای تالاب ها و ایجاد زیستگاه های نو، قاشقک ها دوباره به کمبریج شایر (Cambridgeshire) بازگشتند. در سال 2024، 17 جفت تولیدنماینده در جزیره هاورگیت (Havergate Island) مشاهده شدند که 35 جوجه نو به جهان آورده اند.
3. فنچ بانتینگ ویلکینز - Wilkins Bunting Finch
در یک پروژه حفاظتی بین المللی، زنبورهای انگلی (Microterys nietneri) برای نجات پرنده ای نادر به نام فنچ بانتینگ ویلکینز (Wilkins Bunting Finch) به جزیره نایتینگل (Nightingale Island) در اقیانوس اطلس منتقل شدند.
حشرات مهاجم منبع غذایی این پرنده را تهدید نموده بودند، اما زنبورهای انگلی توانستند با کنترل این آفات، زیست بوم را احیا نمایند. اگرچه تنها 10 درصد از زنبورها سفر طولانی 10 هزار کیلومتری را زنده ماندند، اما همین میزان کافی بود تا جمعیت پایداری برای کنترل آفات ایجاد گردد. اکنون بین 60 تا 90 جفت تولیدنماینده از این پرندگان در جزیره وجود دارد و پیش بینی می گردد که جمعیت آن ها افزایش یابد.
4. نجات پرندگان دریایی با توقف صید صنعتی ماهی ماسه ای - Sandeel
ماهی های ماسه ای (Sandeel) بخش مهمی از زنجیره غذایی پرندگانی مانند پافین ها (Puffins) و کیتی وِیک ها (Kittiwakes) هستند. صید صنعتی این ماهی ها باعث کاهش شدید جمعیت این پرندگان شده بود.
در سال 2024، کوشش های حفاظتی پایان منجر به توقف صید صنعتی این ماهی ها شد و امید تازه ای برای احیای جمعیت پرندگان دریایی ایجاد کرد. با این حال، این تصمیم اکنون به وسیله کمیسیون اتحادیه اروپا به چالش کشیده شده است و گروه های حفاظت همچنان برای حفظ این دستاورد کوشش می نمایند.
قدرت طبیعت برای بازسازی
داستان هایی مانند نجات سایگا آنتلوپ، قاشقک ها و عنکبوت های تالابی نشان می دهند که با اجرای پروژه های حفاظتی و بازسازی زیستگاه ها، می توان طبیعت را بازگرداند و گونه های در خطر انقراض را نجات داد.
این موفقیت ها بعلاوه یادآور این موضوع هستند که ما هنوز فرصت داریم تا با سرمایه گذاری در حفاظت از طبیعت، آینده ای پایدار برای حیات وحش و خودمان بسازیم. اما در عین حال، نشان می دهند که بدون اقدامات پیوسته و حمایتی، بسیاری از گونه ها در معرض نابودی قرار خواهند گرفت.
سرمایه گذاری روی طبیعت، سرمایه گذاری روی آینده
از بازگشت سایگا آنتلوپ به دشت های قزاقستان تا نجات پرندگان نادر و توقف صید صنعتی، این داستان ها پیغام روشنی دارند: اگر کوشش کنیم، تغییر مثبت امکان پذیر است.
این پروژه ها نه تنها گونه ها را نجات داده اند، بلکه زیست بوم ها را بازسازی نموده اند و مسیر نوی برای پژوهش و حفاظت در آینده فراهم نموده اند. حالا بیش از هر زمان دیگری، تعهد جهانی به حفاظت از طبیعت لازم است.
منبع: یک پزشک